Σχετικά με τα Σ.Δ.Ι.Τ. κατασκευής των μονάδων ΠΕΣΔΑ Αττικής

Του Κώστα Σύψα*

Καταθέτω ορισμένες αντιρρήσεις στην απόφαση Κυβέρνησης και Περιφερειάρχη Αττικής για δημοπράτηση της κατασκευής-λειτουργίας των μονάδων του ΠΕΣΔΑ Αττικής με συμβάσεις ΣΔΙΤ. Προκαταρκτικά επισημαίνω ότι:

Κριτήριο είναι τόσο η περιβαλλοντική «συμπεριφορά» , το περιβαλλοντικό τελικό αποτέλεσμα των συμβάσεων αυτών όσο και το κόστος που διαχρονικά θα επιβαρύνει τους δημότες.

Δεν υπάρχει εμπειρία από τη λειτουργία αυτών τω� συμβάσεων στη χώρα μας. Υπάρχει βεβαίως η εμπειρία από την απόδοση των συμβάσεων παραχώρησης (και τα ΣΔΙΤ είναι συμβάσεις παραχώρησης-αντιπαροχής ) οδικών έργων πχ της Αττικής Οδού, της Ολυμπίας Οδού και της Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου. Η εμπειρία αυτή όσον αφορά το περιβάλλον- γενικότερη απόδοση (ποιότητα, συντήρηση, χάραξη, επιπτώσεις στο μεταφορικό έργο, στην εθ. οικονομία κλπ) μπορεί (και στο θέμα αυτό υπάρχουν πολλές και έντονες περιβαλλοντικές ενστάσεις αλλά δεν είναι το θέμα μας) να είναι κάπου- ίσως- θετική , όσον αφορά το κόστος είναι αρνητική κα! θότι η τελική οικονομική απόδοση υπέρ του εργολάβου είναι κατ' ουσία ανεξέλεγκτη και πανάκριβη για τους χρήστες- δημότες δια των υψηλών διοδίων.

Το κύριο επιχείρημα για την επιλογή των συμβάσεων ΣΔΙΤ είναι ότι το Κράτος και ο ΕΔΣΝΑ δεν έχουν αρκετά χρήματα για να κατασκευάσουν τα έργα. Μπορούν σήμερα να διαθέσουν περί τα 130 εκ. € από το ΕΣΠΑ ενώ τα 4 έργα θα κοστίσουν περίπου 500 εκ €. Επομένως αυτά μπορεί να υλοποιηθούν μόν� με τα χρήματα που θα εξασφαλίσουν οι ανάδοχοι. Yπογραμμίζω το οικονομικό επιχείρημα διότι τα περί «ενιαίας ευθύνης μελετητή και κατασκευαστή» που αναφέρει η εισήγηση του Προέδρου του ΕΔΣΝΑ δεν θεμελιώνουν αποκλειστικά την επιλογή της παραχώρησης αλλά και άλλες επιλογές όπως πχ την κατασκευή με χρήματα της Αναθέτουσας Αρχής (ΕΔΣΝΑ) με τη μέθοδο «μελέτη – κατασκευή» όπως προβλέπει (ως μια από τις δυνατότητες- μεθόδους δημοπράτησης των δημοσίων έργων) η νομοθεσία. Η παραχώρηση στον ανάδοχο και η ολοκληρωτική του ευθύνη για τη λειτουργία όλων των παρ! αμέτ ρων του έργου είναι η ειδοποιός διαφορά. Και βέβαια μόνο ως ειρωνεία μπορεί να εκληφθεί η «θέση» της εισήγησης του Προέδρου ότι τα ΣΔΙΤ δεν είναι ιδιωτικοποίηση. Τα ΣΔΙΤ είναι ο ορισμός της ιδιωτικοποίησης.

Τα αρνητικά σημεία που εντοπίζω στις συμβάσεις ΣΔΙΤ αλλά και της γενικότερης επιμονής Κυβέρνησης και Περιφερειάρχη στην κατασκευή και των 4 μεγάλων έργων διαχείρισης των σύμμεικτων απορριμμάτων που προβλέπει η Ε�κριτική Απόφαση του ΠΕΣΔΑ του Φεβρουαρίου 2006, είναι τα εξής:

1.Οικονομική συγκυρία. Ποιος θα μπορεί να πληρώνει;

Θα πρέπει να επανεξεταστεί ο όλος σχεδιασμός λόγω έκτακτης και δυσμενέστατης οικονομικής συγκυρίας και ύφεσης. Σε κατάσταση επιλεκτικής χρεοκοπίας (σημε�! �ινή υποβάθμιση της χώρας από τη S&P-28 Φε 2012) είναι απλώς αδύνατον να πραγματοποιηθούν την τρέχουσα τριετία δημόσια έργα προϋπολογισμού κατασκευής μισού δις € στην Αττική για τη διαχείριση των σύμμεικτων αποβλήτων. Και αυτό ενισχύεται δραματικά από τη σχεδόν βέβαιοι πρόβλεψη όλων ότι η ύφεση και η κάποιου είδους χρεοκοπία θα συνεχίσουν τα επόμενα δύο – τρία χρόνια τουλάχιστον. Και αν οι «επενδυτές» εξασφαλίσουν τα χρήματα για το ένα από τα τέσσερα έργα (προσοχή είναι 4 τα εργοστάσια που προβλέπει η Απόφαση του 2006 του τότε Γ.Γ. της Περιφέρειας Αττικής η οποίααπόφαση έχει ονομαστεί – αν και δεν είναι- ΠΕΣΔΑ με την έννοια ότι άλλη ήταν η μελέτη ΠΕΣΔΑ του 2005 η οποία πχ δεν περιείχε ούτε τη λέξη «βιοξήρανση») οι εγγυήσεις που θα ζητήσουν για να πάρουν τα χρήματά τους θα είναι αδύνατον να εξυπηρετηθούν από ένα Ελληνικό Κράτος σε χρεοκοπία. Πράγματι ας φανταστούμε ότι «επενδυτές» κατασκευάζουν τη μεγάλη μονάδα των 700.000 τόνων σύμμεικτων στερεών αποβλήτων ανά έτος σε συνεργασία με Τράπεζες. Οι ίδιοι, ποντάροντας στην πρόβλεψη για την επερχόμενη και νέα μείωση του εργατικού κόστους και γενικότερα των τιμών στη χ�! �ρα μ ας, θα προσφέρουν τιμή εισόδου , πχ 80 €/τόνο (προσοχή χωρίς τα αντισταθμιστικά λεγόμενα ωφελήματα προς το Δ. Φυλής τα οποία ανέρχονται σε 20 €/τ) , ζητώντας εγγυήσεις κάποιας μορφής από το Ελληνικό Δημόσιο. Ποιος θα πληρώνει το 2016 , το 2017 κ.ο.κ. αυτά τα χρήματα; Οι χρεοκοπημένοι δήμοι; Το χρεοκοπημένο Ελ. Δημόσιο; Οι δημότες που θα είναι πλέον νεόπτωχοι Έλληνες; Βεβαίως, τελικά, οι τελευταίοι. Δεν θα οδηγηθούμε στην κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων του ΕΔΣΝΑ αλλά και άλλων δημόσιων περιουσιακών στοιχείων; Και αυτό θα συνεχιστεί επί 25 έτη μετά την κατασκευή του ε�γοστασίου. Έχει εξετάσει κάποιος αναλυτικά τη χρονοσειρά αυτών των ετών ως προς την αποπληρωμή του αναδόχου; Οι ίδιοι οι ανάδοχοι δεν θα χάσουν τελικά τα ή μέρος των χρημάτων τους; Ποιος θα προστατεύσει το Ελ. Δημόσιο από τις αναμενόμενες διεκδικήσεις , δίκαιες ή υπερβολικές, των αναδόχων;

2.Ανεδαφική και περιβαλλοντικά επιζήμια η εγγυημένη ποσότητα σύμμεικτων τροφοδοσίας των μονάδων.

Η ως τώρα προδιαδικασία (με εφαρμογή του άρθρου 23 του ΠΔ 60/2007 περί «ανταγωνιστικού διαλόγου») υπόσχεται στον ανάδοχο ετήσια τροφοδοσία των μονάδων του με 1.350.000 τόνους σύμμεικτων δημοτικών απορριμμάτων ανά έτος. Ο ανάδοχος θα πληρώνεται με «GATE FEE» δηλαδή τέλος εισόδου , ανά τόνο τροφοδοσίας των μονάδων. Ο ρυθμός αποπληρωμής του θα συμβαδίζει απόλυτα με το φορτίο σύμμεικτων απορριμμάτων που θα μεταφέρουν οι δήμοι στην «πόρτα» του. Η «δέσμευσ�» αυτή της αναθέτουσας αρχής (αναμένεται αυτή να είναι πλέον ο Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Ν.Αττικής) για την ετήσια ποσότητα είναι ανεδαφική και επιζήμια για δύο λόγους:

Η εμπειρία και οι μετρήσεις του 2010 και του 2011 υποδεικνύουν τάση δραστικής μείωσης των αποβλήτων . Μειώνεται η κατανάλωση των δημοτών αλλά και αυξάνεται το ρεύμα της «αυτοσχέδιας» ανακύκλωσης πτωχών πολιτών οι οποίοι ανακτούν ανακυκλώσιμα ! από � �ιλιάδες κάδους σε δημόσιους χώρους , στην Περιφέρεια Αττικής. ¨Ηδη το φορτίο των 1350000 τόνων πρέπει να «διορθωθεί» μειούμενο κατά 20% τουλάχιστον. Ουδείς μπορεί να προβλέψει την περαιτέρω εξέλιξη. Πως όμως θα διαστασιολογηθούν οι τεράστιες αυτές μονάδες; Και κατόπιν πως θα εξασφαλιστεί λοιπόν η αποπληρωμή; Ποιος θα πληρώσει το ρίσκο του αναδόχου το οποίο βεβαίως αυτός θα φροντίσει να μηδενίσει υπερκοστολογώντας το τέλος εισόδου; Ποιος θα προστατέψει το Ελληνικό Δημόσιο και τον ΕΔΣΝΑ από τις μελλοντικές , για το λόγο αυτό διεκδικήσεις του αναδόχου;

Η δέσμευση συγκεκριμένου, στο σημερινό ύψος, φορτίου σύμμεικτων δημοτικών απορριμμάτων που θα παραδίδεται προς επεξεργασία στον ανάδοχο , έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τους στόχους της ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών και της μείωσης του ρεύματος των σύμμεικτων δημοτικών απορριμμάτων με βάση την Ελληνική και Κοινοτική κείμενη Νομοθεσία. Αν υπολογίσουμε ότι το σημερινό αποτέλεσμα της ανακύκλωσης συσκευασιών είναι μ�! �λλο� � μικρότερο από αυτό που παρουσιάζεται από την ΕΕΑΑ και σε κάθε περίπτωση μικρότερο από τα ευρωπαϊκά υψηλότερα αποτελέσματα θα αντιληφθούμε ότι η δέσμευση συγκεκριμένου φορτίου σύμμεικτών θα οδηγήσει την ανακύκλωση υλικών σε μαρασμό.