Κομμένα χέρια σε αρχαίο παλάτι της Αιγύπτου

Αρχαιολόγοι έχουν κάνει μια ανατριχιαστική ανακάλυψη κατάλληλη ακόμα και για κινηματογραφική ταινία τρόμου: ανακάλυψαν...
16 ακρωτηριασμένα χέρια θαμμένα μέσα και γύρω από αρχαίο αιγυπτιακό ανάκτορο στην πόλη Άβαρη. Αλλά μην κατηγορείται τους Φαραώ ή τις μούμιες τους.

Ομάδα αρχαιολόγων έφερε στο φως οστά 3600 ετών από 16 ακρωτηριασμένα χέρια που βρέθηκαν μέσα σε τέσσερις λάκκους. Στους δύο από τους λάκκους, που βρίσκονταν μπροστά σε αυτό που εκτιμάται ότι είναι η αίθουσα του θρόνου, το ένα χέρι κρατούσε το άλλο. Στους δύο άλλους λάκκους, κατασκε�ασμένοι σε μεταγενέστερο χρόνο σε εξωτερικό χώρο του παλατιού, περιέχουν τα υπόλοιπα 14 χέρια.

Πρόκειται για δεξιά χέρια, δεν υπάρχουν καθόλου αριστερά.

«Τα περισσότερα από τα χέρια είναι αρκετά μεγάλα ενώ ορισμένα από αυτά είναι τεράστια», δηλώνει ο Manfred Bietak, διευθυντής του έργου και του τομέα των ανασκαφών.

Τα ευρήματα, που ανακαλύφθηκαν στο Δέλτα του Νείλου βορειοανατολικά του Καΐρου, χρονολογούνται περίπου πριν από 3.600 χρόνια, όταν οι Υκσώς, ένας λαός που πιστεύεται ότι προέρχεται από τη βόρεια Χαναάν, ελεγχόμενο τμήμα της Αιγύπτου, έκαναν την Άβαρη πρωτεύουσα τους, στην τοποθεσία που είναι σήμερα γνωστή ως Tell el-Daba. Την χρονική περίοδο που τα χέρια θάφτηκαν, το ανάκτορο χρησιμοποιούταν από έναν από τους ηγεμόνες των Υκσών, τον βασιλιά Khayan.

Το δεξί χέρι

Τα χέρια φαίνεται να αποτελούν την πρώτη φυσική απόδειξη μιας πρακτικής που πιστοποιείται στην αρχαί� αιγυπτιακή γραφή και τέχνη, στην οποία ένας στρατιώτης θα παρουσιάσει το κομμένο δεξί χέρι ενός εχθρού ως αντάλλαγμα για χρυσό, εξηγεί ο Bietak στην πιο πρόσφατη έκδοση του περιοδικού Αιγυπτιακή Αρχαιολογία.

«Τα αποδεικτικά μας στοιχεία είναι η αρχαιότερη μαρτυρία και οι μόνες φυσικές αποδείξεις σε όλα» είπε ο Bietak. «Κάθε λάκκος αντιπροσωπεύει και μια τελετή».

Κόβοντας το δεξί χέρι, συγκεκριμένα, θα έκαναν ευκολότερο όχι μόνο τον απολογισμό των θυμάτων, αλλά θα εξυπηρετούσε τον συμβολικό σκοπό της αφαίρεσης της δύναμης του εχθρού. «Του στέρησαν τη δύναμή του αιώνια» εξηγεί ο Bietak.

Δεν είναι γνωστό σε ποιους ανήκαν τα χέρια. Θα μπορούσαν να ήταν Αιγύπτιοι ή εχθροί των Υκσών που πολεμούσαν στην Ανατολή.

«Ο Χρυσός της ανδρείας»

Κόβοντας το δεξί χέρι του εχθρού ήταν μια πρακτική που ακολουθούσαν τόσο οι Υκσώς όσο και οι Αιγύπτιοι.

Ενδιαφέρον προκαλεί αναφορά που βρίσκεται γραμμένη σε τοίχο του τάφου του Ahose, γιος του Ibana, ενός Αιγύπτιου που πολέμησε σε εκστρατεία εναντίον των Υκσώς. Γραμμένη περίπου 80 χρόνια αργότερα από τη στιγμή που το 16 χέρια θάφτηκαν, η επιγραφή αναφέρει εν μέρει:

«Τότε πάλεψα χέρι με χέρι. Έφερα πίσω το ένα χέρι. Αναφέρθηκε στον βασιλικό κήρυκα». Για τις προσπάθειές του, στον πολεμιστή απονεμήθηκε το «Χρυσό της Ανδρείας» (μετάφραση από τον James Henry Breasted, Αρχαία Αρχεία της Αιγύπτου, τόμος ΙΙ, 1905). Αργότερα, σε μια εκστρατεία εναντίον των Nubians, στα νότια, ο Ahmose πήρε τρία εχθρικά χέρια και του δόθηκε το «διπλάσιος χρυσός», σύμφωνα με την ε! πιγρ αφή.

Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι ποιος ξεκίνησε αυτή τη φρικιαστική παράδοση. Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες αποδείξεις της πρακτικής αυτής στην πατρίδα των Υκσώς, στη βόρεια Χαναάν, ανέφερε ο Bietak, έτσι θα μπορούσε να ήταν μια αιγυπτιακή παράδοση που υιοθέτησαν, ή θα μπορούσε να προέρχεται από κάπου αλλού.

Ο Bietak επεσήμανε ότι, ενώ το εύρημα αυτό αποτελεί την πρώτη απόδειξη αυτής της πρακτικής, η αποτρόπαια μεταχείριση των κρατουμένων στην αρχαία Αίγυπτο δεν αποτελεί νέα είδηση. Η Παλέτα του Νάρμερ, ένα αντικείμενο που χρονολογείται από την εποχή της ενο�οίησης της αρχαίας Αιγύπτου πριν από 5.000 περίπου, δείχνει αποκεφαλισμένους αιχμαλώτους και έναν Φαραώ έτοιμο να συνθλίψει το κεφάλι ενός γονατισμένου άνδρα.

Η αρχαιολογική αποστολή στο Tell el-Daba είναι ένα κοινό πρόγραμμα συνεργασίας του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Καϊρου και της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών.