Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Ο Geithner και ο αριθμός τηλεφώνου της Ευρώπης


Tου Jean Pisani-Ferry

Σύμφωνα με το διάσημο αστείο του Henry Kissinger, δεν υπάρχει αριθμός τηλεφώνου για την Ευρώπη. Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Tim Geithner ωστόσο, φαίνεται να έχει επιλύσει το δίλημμα του Kissinger, καλώντας όχι μόνο έναν αλλά δεκάδες αριθμούς. Αυτό είναι, τουλάχιστον, ό,τι υποδηλώνει το επίσημο πρόγραμμά του: από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι τον Ιούνιο του 2012, την τελευταία ημερομηνία από το ημερολόγιό του που είναι διαθέσιμο στο κοινό, είχε όχι λιγότερες από 168 συναντήσεις ή τηλεφωνικές κλήσεις με αξιωματούχους της ευ�ωζώνης, συν άλλες 114 με το ΔΝΤ. Και το πρόσωπο με το οποίο μιλούσε πιο συχνά, εκτός από την επικεφαλής του ΔΝ, ήταν ο πρόεδρος της ΕΚΤ.

Είχα την ιδέα να εξετάσω αυτά τα δεδομένα όταν κλήθηκα προσφάτως να μιλήσω σε συνέδριο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την κρίση της ευρωζώνης. Έψαχνα για κάποια ποσοτικά στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή της κυβέρνησης Obama στην ευρωπαϊκή συζήτηση και σκέφτηκα ότι η συχνότητα αυτών των επαφών θα παρείχαν ένα δείκτη πληροφοριών. Προφανώς το ημερολόγιο δεν αναφέρει ποιο είναι το αντικείμενο των συζητήσεων αυτών. Αλλά τι άλλο θα μπορούσε να δικαιολογήσει 58 επαφές σε 30 μήνες μεταξύ του Tim Geithner και των διαδοχικ�ν προέδρων της ΕΚΤ, Jean-Claude Trichet και Mario Draghi; βεβαίως, μπορεί να είχε μια πιο διαφοροποιημένη σειρά από θέματα για να συζητήσει με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Wolfang Schaeuble (36 επαφές) ή με το Γάλλο ομόλογό του (32 επαφές). Αλλά για ποιο λόγο θα τους είχε καλέσει πολύ περισσότερο από ό,τι το Βρετανό υπουργό Οικονομικών (19 επαφές), με τον οποίο τα θέματα της ευρωζώνης θα έπρεπε επίσης να έχουν συζητηθεί; Ο ένας θεσμός με τον οποίο σίγουρα  αντιμετώπισε τέτοια ζητήματα είναι το ΔΝΤ (114 επαφές με τους διαδοχικούς επικεφαλής ! του ΔΝΤ, Strauss-Kahn και Lagarde και τους αναπληρωτές Lipsky και Lipton), αλλά και εδώ πάλι, γνωρίζοντας πόσο πολύ έχει επικεντρωθεί στην Ευρώπη το ΔΝΤ τα τελευταία χρόνια, η κρίση της ευρωζώνης σίγουρα εμφανίστηκε στην ημερήσια διάταξη.

Το γράφημα 1 δείχνει την κατανομή των επαφών για το σύνολο της περιόδου. Προκύπτουν τρία εντυπωσιακά στοιχεία:


Πρώτον, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το ΔΝΤ και τη συχνότητα των επαφών που έχει με τον Αμερικανό υπουργό Οικονομικών. Παρόλα αυτά, υπήρξαν πολύ περισσότερες επαφές με τους ευρωπαϊκούς φορείς χάραξης πολιτικής (168 έναντι 114), κάτι το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη της άμεσης εμπλοκής της κυβέρνησης των ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές συζητήσεις.

Δεύτερον, η ΕΚΤ εμφανίζεται στην κορυφή όλων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, πολύ πιο μπροστά από την ΕΕ και ακόμη περισσότερο από το Eurogroup, με το οποίο έχουν καταγραφεί μόλις δύο επαφές (μια τηλεδιάσκεψη των G3 το Μάρτιο του 2011 και τη συμμετοχή του Geithner σε μια συνεδρίαση του Eurogroup στην Πολωνία το Σεπτέμβριο του 2011). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για τον Αμερικανό υπουργό Οικονομικών, ο «κ. Ευρώ» είναι πρώτα και κύρια ο πρόεδρος της ΕΚΤ. Αυτό το εύρημα είναι ιδιαίτερα εντυ�ωσιακό καθώς ο θεσμικός συνομιλητής της ΕΚΤ είναι η Fed, όχι το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών.

Τρίτον, έχουν υπάρξει πολύ περισσότερες διμερείς επαφές με τους Γερμανούς και Γάλλους υπουργούς Οικονομικούς από ό,τι με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή τον επικεφαλής του Eurogroup. Αυτό επιβεβαιώνει τον ηγετικό ρόλο των μεγάλων εθνικών πρωτευουσών.

Το δεύτερο γράφημα εμφανίζει τον αριθμό των μηνιαίων επαφών που κατανέμονται σε τρεις μεγάλες ομάδες: τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τις εθνικές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ. Δείχνει τέσσερα επεισόδια εντατικών διατλαντικών διαβουλεύσεων:



Πριν από τη συμφωνία για το πρώτο πρόγραμμα για την Ελλάδα το Μάιο του 2010. Το Μάρτιο, ο Geithner είχε 10 κλήσεις ή συναντήσεις με τον επικεφαλής του ΔΝΤ, Strauss-Kahn.

Το φθινόπωρο του 2010, στην πορεία προς το ιρλανδικό πρόγραμμα. Το Νοέμβριο του 2010 σε μια στιγμή έντασης μεταξύ του ΔΝΤ και της ΕΚΤ για τις ιρλανδικές τράπεζες, ο Geithner είχε πέντε επαφές με το Ταμείο και 5 με τον Jean-Claude Trichet.

Από την άνοιξη του 2011 μέχρι το τέλος του έτους (με μια σύντομη ανάπαυλα στα τέλη του καλοκαιριού/αρχές φθινοπώρου). Αυτή ήταν μία περίοδο έντονων συνομιλιών για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και μια περίοδο αναζήτησης για μια συνολική απάντηση στην κρίση που κλιμακωνόταν. Η αμερικανική κυβέρνηση ήταν ιδιαίτερα επίμονη στο θέμα του λεγόμενου «τείχους προστασίας». Οι επαφές στη διάρκεια της περιόδου ήταν πιο συχνές από κάθε άλλη φορά και περιελάμβανε όλες τις κατηγορίες των Ευρωπαίων εταίρων.

Την άνοιξη του 2012. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, κατά την οποία οι συζητήσεις ολοένα και επικεντρωνόταν σε σχέδια για την τραπεζική ένωση, οι επαφές με το Ταμείο ήταν σχετικά λιγότερο συχνές, σε σχέση με αυτές που είχε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις εθνικές πρωτεύουσες. Στη διάρκεια της περιόδου, ο Geithner είχε διάφορες επαφές με τον Ισπανό ομόλογό του De Guindos, και με τον Ιταλό πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών, Mario Monti.

Ανακεφαλαιώνοντας, τα στοιχεία εμφανίζουν σταθερή και πολύ ενεργή συμμετοχή από την πλευρά της κυβέρνησης Obama στην αναζήτηση λύσεων για την κρίση του ευρώ. Επίσης μας λένε ποιος έχει σημασία στην Ευρώπη για την αμερικανική κυβέρνηση. Ξεκάθαρα, το ένα ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο που πραγματικά μετράει είναι η ΕΚΤ. Παρά τις πολύπλοκες ρυθμίσεις διακυβέρνησης που έχει, τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν πολύ λιγότερη σημασία από ό,τι το Βερολίνο και το Παρίσι.