Η επιθυμία της Τουρκίας να αναπτυχθούν στα σύνορά της με τη Συρία αμερικανικά αντιπυραυλικά συστήματα Patriot αποτελεί σημείο τριβής στις σχέσεις Ρωσίας και ΝΑΤΟ. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προειδοποίησε ότι μια τέτοια απόφαση «θα αυξήσει τον κίνδυνο ένοπλης σύγκρουσης». Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, χαρακτήρισε με τη σειρά του «αβάσιμες» τις επικρίσεις της Ρωσίας. Πιο σκληρή γλώσσα χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος τόνισε ότι τα σχέδια της Άγκυρας για ενίσχυση της άμυνάς της δεν αφορούν τη Μόσχα.
Επίσκεψη Πούτιν στην Τουρκία
Οι νέες διαφωνίες, αφενός ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ, και αφετέρου μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, προέκυψαν σε μια εντελώς ακατάλληλη στιγμή. Στις 3 Δεκεμβρίου είναι προγραμματισμένη η επίσκεψη του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν στην Κωνσταντινούπολη, ενώ στις 4 του ίδιου μήνα, θα γίνει η σύνοδος του Συμβουλίου Ρωσίας-ΝΑΤΟ σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες. Οι σχέσεις της Ρωσίας και με τις δύο πλευρές είναι ούτως ή άλλως τεταμένες. Με την μεν Άγκυρα, εξαιτίας της αναχαίτισης από τουρκικά μαχητικά του αεροσκάφους της Syrian Air που εκτελούσε το δρομολόγιο Μόσχα-Δαμασκός, και με το ΝΑΤΟ, λόγω του αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις για την αντιπυραυλική άμυνα.
Η είδηση ότι η Τουρκία ζήτησε από το ΝΑΤΟ την ανάπτυξη κατά μήκος των 900 χλμ συνόρων της με τη Συρία αμερικανικών αντιπυραυλικών συστημάτων Patriot, έγινε γνωστή την περασμένη Τετάρτη. Η Άγκυρα δικαιολόγησε το αίτημά της με την ανάγκη προστασίας της από πιθανές επιθέσεις του συριακού στρατού, καθ' ότι τα συστήματα Patriot μπορούν να αναχαιτίσουν πυραύλους και αεροσκάφη. Την Πέμπτη ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν δήλωσε ότι η Συμμαχία θα εξετάσει χωρίς χρονοτριβή το αίτημα της Τουρκίας. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Αλεξάντρ Λουκασέβιτς, χαρακτήρισε «ανησυχητικό σημάδι» τη στρατιωτικοποίηση των συνόρων Τουρκίας και Συρίας και κάλεσε την Τουρκία «να μην κάνει επίδειξη δύναμης, οξύνοντας επικίνδυνα την κατάσταση».
Το "σύνδρομο του πιστολιού"
Δεν άφησε ασχολίαστο το αίτημα της Άγκυρας και ο Σεργκέι Λαβρόφ, υπενθυμίζοντας παλαιότερους ισχυρισμούς της Συμμαχίας ότι «δεν εμπλέκεται διόλου στο θέμα της Συρία», και τονίζοντας ότι η εγκατάσταση των Patriot στην Τουρκία θα δημιουργήσει επιπλέον κινδύνους. Ο κ.Λαβρόφ παρομοίασε τη συγκεκριμένη περίπτωση με το λεγόμενο «σύνδρομο του πιστολιού στον Τσέχοφ», εξηγώντας ότι, όπως και στα έργα του σπουδαίου ρώσου συγγραφέα, «αν το όπλο βρεθεί στη σκηνή στην Α΄ πράξη, τότε αυτό θα πρέπει να πυροβολήσει στην Γ΄». Σύμφωνα με τον ίδιο, στα θέματα στρατιωτικο-πολιτικής φύσεως και διευθέτησης κρίσεων, η εμφάνιση «ενός όπλου» δημιουργεί κινδύνους όχι εξαιτίας της σχέσης του με τη δραματουργία, αλλά επειδή «η συγκέντρωση όπλων δημιουργεί απειλές». Και προειδοποίησε, ότι «οποιαδήποτε προβοκάτσια μπορεί να αποτελέσει την αιτία μια πολύ σοβαρής σύγκρουσης».
Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ χαρακτήρισε «αβάσιμη» την κριτική των εκπροσώπων της Ρωσίας, τονίζοντας ότι ο Οργανισμός «εξ' αρχής είχε καταστήσει σαφές ότι θα προβεί στις κινήσεις εκείνες οι οποίες αποσκοπούν στην προστασία της συμμάχου Τουρκίας». Σύμφωνα με τον κ.Ράσμουσεν, η αποστολή συστημάτων Patriot στην Τουρκία θα συμβάλλει στη διατήρηση της σταθερότητας κατά μήκος των νοτίων συνόρων του ΝΑΤΟ, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα μέτρο αποκλειστικά αμυντικής σημασίας, και απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς πολλών δυτικών αναλυτών ότι η Συμμαχία προετοιμάζεται για την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στον εναέριο χώρο της Συρίας.
Η "άποψη" Ερντογάν
Εν τω μεταξύ, η σκληρότερη αντίδραση για την κριτική της Μόσχας, προήλθε από την άμεσα ενδιαφερόμενη Άγκυρα. Ο τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι τα σχέδια της χώρας του για την ενίσχυσή της άμυνάς της δεν αφορούν τη Ρωσία. Τόνισε χαρακτηριστικά, ότι θεωρεί «απολύτως λανθασμένες τις δηλώσεις της Ρωσίας, καθώς δεν είναι σωστό ένα εσωτερικό θέμα της Τουρκίας που δεν αφορά τη Ρωσία, να γίνεται και δικό της πρόβλημα». Τα τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν την περασμένη Παρασκευή ότι τα Patriot θα εγκατασταθούν στη χώρα στα μέσα Δεκεμβρίου. Εντός των ημερών, στρατιωτικοί του ΝΑΤΟ πρόκειται να αφιχθούν στην Τουρκία προκειμένου να επιθεωρήσουν τα πιθανά σημεία ανάπτυξης του συστήματος.
Το πιθανότερο είναι οι συστοιχίες αυτές θα μεταφερθούν από τη Γερμανία, ενώ προκειμένου να τεθούν σε υπηρεσία θα μεταβούν στην Τουρκία 170 στρατιωτικοί της Μπούντεσβερ. Αρκετοί εκπρόσωποι της γερμανικής αντιπολίτευσης εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για τη «διεθνοποίηση της διένεξης». Από την πλευρά του, ο Σεργκέι Λαβρόφ επικαλέστηκε μια φράση του Όττο Βίσμαρκ, ότι «στις στρατιωτικές υποθέσεις σημασία δεν έχουν οι προθέσεις, αλλά οι δυνατότητες, και όταν οι δυνατότητες ενισχύονται, αυξάνονται και οι κίνδυνοι». Να σημειωθεί εξάλλου ότι τα συστήματα Patriot έχουν εγκατασταθεί άλλες δύο φορές στην Τουρκία κατά το παρελθόν, στη διάρκεια του πρώτου και του δεύτερου πολέμου στο Ιράκ (1991 και 2003). Ωστόσο, τελικά δεν είχαν κάποια συμμετοχή στις επιχειρήσεις.
