Καθώς μεγαλώνουμε τα πράγματα αλλάζουν. Το ίδιο και οι πόλεις στις οποίες κατοικούμε. Βλέποντας τις φωτογραφίες της Αθήνας στο πέρασμα των δύο τελευταίων αιώνων, μοιάζει με το ξεφύλλισμα ενός «οικογενειακού» άλμπουμ για ένα μωρό που μεγάλωσε και πήρε… πολυώροφο μπόι. «Η πόλη της Αθήνας συνεχώς αναπτύσσεται και μεταμορφώνεται. Η κάθε περιοχή έχει το δικό της παλμό, τα δικά της γνωρίσματα σε κάθε χρονική περίοδο και πάντα το δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα. Οι άνθρωποι που την κατοικούν αλλά και τα γεγονότα που παρουσιάζονται σε μια ιδιαίτερη χρονική στιγ�ή σημαδεύουν την πόλη αλλά και την καθημερινή ζωή όπως διαμορφώνεται κάθε φορά». Αυτά σημειώνει ο Γενικός Γραμματέας της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, Ιωάννης Μαζαράκης-Αινιάν, προλογίζοντας το λεύκωμα «Αθήνα. Η πόλη - οι άνθρωποι - τα γεγονότα» (κείμενα - επιμέλεια Ιφιγένειας Βογιατζή, Νίκης Μαρκασιώτη και Μπέτυς Χωριανοπούλου) που μόλις κυκλοφόρησε από την Ι.Ε.Ε.Ε.. Πρόκειται για μια επιλογή φωτογραφιών της Αθήνας από το Αρχείο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, που καλύπτουν χρονικά την περίοδο από τα τέλη της δεκαετίας του 1850 μέχ! ρι τα τέλη του 20ού αιώνα.
Στις 670 σελίδες και 649 φωτογραφίες του λευκώματος παρουσιάζονται διάφορες περιοχές της πόλης. Από την «καρδιά» της πρωτεύουσας με την πλατεία Συντάγματος, τα Παλαιά Ανάκτορα - Βουλή και τον Εθνικό Κήπο, μέχρι τα πανοράματα του λεκανοπεδίου που ξεδιπλώνονται σε εντυπωσιακά πολύπτυχα του βιβλίου. Πρόκειται για φωτογραφίες ποικίλων τεχνικών από πρωτοπόρους επαγγελματίες (αδελφοί Ρωμαϊδη, Π. Μωραΐτης, C. Boehringer κ.ά.), ξένους φωτογράφους που απαθανάτισαν την πόλη στη διάρκεια των ταξιδιών τους (P. Sebah, F. Bonfils, Fr. Boissonnas κ.ά.), φωτορεπόρτερ του 20ού αι. (Κ. Μεγαλοκονόμ�ς, Π. Πουλίδης κ.ά.), καθώς και από κάποιες υπηρεσίες του Δημοσίου (Δ/νση Αεροφωτογραφίσεων του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, Δ/νση Εγκληματολογικών Υπηρεσιών της Αστυνομίας, 1941-1944). Μαζί και φωτογραφίες αρκετών ερασιτεχνών που άρχισαν να πειραματίζονται με αυτό το μέσο μόλις το επέτρεψε η πρόοδος της τεχνολογίας. Την έκπληξη, ανάμεσά τους, κάνει μια γαλαζοαίματη: η βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρα, σύζυγος του Εδουάρδου Ζ΄ και αδελφή του βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου Α΄, με ερασιτεχνικές φωτογραφίες της που είχε συγκεντρώσει το 1908 ! σε λεύκωμα για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
«Τι αποτυπώνεται λοιπόν στις φωτογραφίες αυτού του τόμου;» γράφει στην εισαγωγή η Επιμελήτρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Ιφιγένεια Βογιατζή. «Καταρχάς απαθανατίζεται η ίδια η πόλη. Στις πρωιμότερες αποτυπώνεται η γένεση της νέας πρωτεύουσας, η φυσιογνωμίας της αττικής γης, όπου προϋπάρχουν τα μνημεία της αρχαιότητας ως σταθερά σημεία αναφοράς και το μικρό χωριό της τουρκοκρατίας καθώς και σταδιακή αντικατάσταση του φυσικού τοπίου με το αρχιτεκτονικό». Η δομή του βιβλίου ακολουθεί μια εικονική περιήγηση στην πόλη σαν βόλτα, με τις φωτογραφίεςταξινομημένες ανά περιοχή σε 11 κεφάλαια. Σε πολλές φωτογραφίες πρωταγωνιστούν τα νεόδμητα κτήρια του 19ου αι., δημόσια και ιδιωτικά, άλλα σταθερά σημάδια αναγνώρισης μέχρι σήμερα σ' ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο αστικό τοπίο, όπως το Πανεπιστήμιο, το Αρχαιολογικό Μουσείο ή το μέγαρο Σλήμαν, και άλλα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εποχή τους αλλά δεν υπάρχουν πια, όπως το Δημοτικό Θέατρο ή οι φυλακές Αβέρωφ.
Συχνά, τα κτήρια και οι δρόμοι δεν είναι παρά το απλό φόντο όπου προβάλλει η καθημερινότητα των Αθηναίων. Υπάρχουν στιγμιότυπα από ιστορικά γεγονότα, με κάποια παγκοσμίου ενδιαφέροντος, όπως η διεξαγωγή των πρώτων διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων του 1896. Γεγονότα σημαντικά για την πολιτική, στρατιωτική και κοινωνική ιστορία της χώρας, όπως σκηνές από τη σύντομη γαλλική κατοχή της πόλης το 1916, την απελευθέρωση το 1944, τις διαδηλώσεις για την Κύπρο τη δεκαετία του 1950, την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973. Την ύλη του βιβλίου συμπληρώνουν τα βιογραφικά των (σχεδόν50) φωτογράφων που αποτύπωσαν με το φακό τους όψεις της Αθήνας στο πέρασμα των χρόνων, μαζί με ένα γλωσσάρι χρήσιμο για την κατανόηση της τεχνικής κάθε φωτογραφίας.
Το λεύκωμα «Αθήνα. Η πόλη - οι άνθρωποι - τα γεγονότα» θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου, στις 19:00, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Σταδίου 13 – τηλ. 210 3237617). Για την έκδοση θα μιλήσουν οι: Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Φανή Μαλλούχου-Tufano, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Αρχιτεκτονικής Πολυτεχνείου Κρήτης, Νίκος Βατόπουλος, δημοσιογράφος – συγγραφέας.
(δείτε εδώ μια επιλογή φωτογραφιών της Αθήνας που περιλαμβάνονται στο βιβλίο)
