Του Σάββα Καλεντερίδη
Όλα δείχνουν ότι τελικά μετά την Κύπρο και το «Οικόπεδο 12»,ανοίγει ο κύκλος της εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων και στονελλαδικό χώρο, αρχής γενομένης από περιοχές της Δυτικής Ελλάδος και τηςΠελοποννήσου, που δεν συμπεριλαμβάνονται στις διακεκαυμένες ζώνες, όπως -ατυχώςκατά την ά�οψή μας-χαρακτήρισε ο κατά τα άλλα συμπαθής αρμόδιος υπουργός κ.Μανιάτης τις περιοχές επί των οποίων έθεσε υπό αμφισβήτηση το κυριαρχικόδικαίωμα της Ελλάδος να προχωρήσει σε έρευνες και γεωτρήσεις, με σκοπό τηνεκμετάλλευση.
Παρότι πάντως η ιστορία των αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων τηςΤουρκίας στο Αιγαίο και των αντίστοιχων υποχωρήσεων της Ελλάδος είναι μακριάκαι πονεμένη, το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών φαίνεται ότι υπολογίζει πολύ στοΠρωτόκολλο της Βέρνης, που υπέ! γραψ αν το 1976 οι Καραμανλής και Ετζεβίτ, τοοποίο προσπαθεί να επαναφέρει στην επιφάνεια, παρ' ότι σύμφωνα με την ελληνικήάποψη είναι ανενεργό.
Συγκεκριμένα, το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών, μετά τηνέξοδο του ερευνητικού πλοίου Πίρι Ρέις στο Αιγαίο την προηγούμενη εβδομάδα καιμετά την αντίδραση της Ελλάδος, έκανε την εξής δήλωση: «Η υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου δεν έχει ακόμα οριοθετηθεί ανάμεσα στηνΤουρκία και την Ελλάδα και συνεπώς το μορατόριουμ που παγώνει κάθε ερευνητικήδραστηριότητα για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο πέ�αν των χωρικών υδάτων των δυοχωρών στο Αιγαίο, όπως έχει συμφωνηθεί από τις δύο χώρες το 1976 με τη Συμφωνίατης Βέρνης, εξακολουθεί να είναι σε ισχύ».
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του υπουργείου εξωτερικώνκ. Γρ. Δελαβέκουρας, κληθείς να σχολιάσει τις παραπάνω δηλώσεις ανέφερε ταεξής:
«Η ανακοίνωση του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικώνεπαναλαμβάνει ισχυρισμούς και θέσεις της Άγκυρας, οι οποίες πόρρω απέχουν τωνπροβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής.
Τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώ�! �ας μ ας στην υφαλοκρηπίδαυπάρχουν, ως γνωστόν, ab initio και ipso facto, ενώ η γνωστοποίηση προς το παράκτιο κράτος, ήτοι την Ελλάδα, θαλασσίωνεπιστημονικών ερευνών στα υπερκείμενα ύδατα ελληνικής υφαλοκρηπίδας ζητείταισύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και τη διεθνή πρακτική, ώστε ναδιασφαλιστεί ο σεβασμός των κυριαρχικών αυτών δικαιωμάτων.
Οι θέσεις μας είναι σταθερές και βασίζονται στο ΔιεθνέςΔίκαιο και συγκεκριμένα στη Σύμβαση γιατο Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Η στάση μας διαχρονικά για τη� οριοθέτησητης υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία είναι συνεπής και δεν επιδέχεται αυθαιρέτωνερμηνειών.
Συνεχίζουμε να κινούμεθα εποικοδομητικά για τη βελτίωση τωνδιμερών μας σχέσεων, στο πλαίσιο του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και τηςεθνικής κυριαρχίας».
Με άλλα λόγια, το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών, κινείταιδια της τεθλασμένης και δεν απαντά ξεκάθαρα για το αν αποδέχεται ή όχι τηΣυμφωνία της Βέρνης, αφήνοντας να αιωρείται στον αέρα η εντύπωση ότι τομορατόριουμ του 1976 μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.
Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να δούμε ποια είναι η θέση τωνΗΠΑ για το θέμα, μια που η Ουάσιγκτον ήταν αυτή που -αν δεν ενίσχυε και πυροδοτούσε η ίδια- έδειχνε πολύ 'εύγλωττη'κατανόηση στην τουρκική επιθετικότητα όλες αυτές τις δεκαετίες που διαρκεί ηιλαροτραγωδία των απαράδεκτων τουρκικών διεκδικήσεων, ενώ παράλληλα Ελλάδα καιΚύπρος είναι χειροπόδαρα δεμένες με τη συνεχιζόμενη κατοχή του 40% της Κύπρου.Α, να μην ξεχνάμε ότι τα δεσμά αυτά μας τα πέρασε με τα ίδια του τα ...χεράκιαο κ. Κίσινγκερ, συνεπικουρούμενος από Έλληνες στρατιωτ�κούς και πολιτικούς, ταμαύρα χρόνια της χούντας και κυρίως το 1973-74.
Ενώ λοιπόν οι ΗΠΑ όλα αυτά τα σαράντα χρόνια τηρούσαν στάσηπου ευνοούσε την τουρκική επιθετικότητα, για πρώτη φορά πέρυσι, με αφορμή τησυνεργασία Κύπρου-Ισραήλ, που πρώτα υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό και μετάανακοινώθηκε, σε αντίθεση με την Ελλάδα που σπεύδει πρώτα να ανακοινώνει καισυνήθως δεν υλοποιεί έργα και συνεργασίες, έδειξαν ότι αλλάζουν στάση καιυποστηρίζουν ελληνικές θέσεις. Ο εμφανής λόγος είναι η εμπλοκή τηςαμερικανοεβραϊκών συμφερόντων Noble Energy στο Οικόπεδο 12, και μένει να δούμε να δούμε αν υπάρχουν καιάλλοι στρατηγικής υφής λόγοι, όπως για παράδειγμα η επέκταση της συνεργασίαςαυτής και σε άλλες θαλάσσιες περιοχές, που όμως αμφισβητούνται από την Τουρκία.
Ένα πρώτο -αν και όχι απόλυτα ασφαλές- δείγμα της αλλαγήςστάσης της Ουάσιγκτον είναι η δήλωση του ειδικού απεσταλμένου του ΣτέιτΝτιπάρτμεντ για την ενέργεια στην Ευρασία, Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ο οποίοςαπαντώντας στην ερώτηση δημοσιογράφου «Πάντως,η Ελλάδα θα �ίχε το δικαίωμα να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ», σε συνέντευξηπου έδωσε το 2010, είπε ξεκάθαρα: «Φυσικά,από τη στιγμή που είναι μέρος της συνθήκης.»
Πάντως, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Αμερικανός αξιωματούχοςστη συνέντευξη εκείνη είχε υποστηρίξει την ιδέα Ελλάδα και Τουρκία ναπροχωρήσουν σε εμπορική συμφωνία εκμετάλλευσης, χωρίς απαραίτητα να έχει λυθείτο ζήτημα της οριοθέτησης στο Αιγαίο. Συγκεκριμένα είχε πει:
« ...Υπάρχουν πολλοίτρόποι για να γίνει αυτό. Ο πρώτος είναι ν�! � υπά ρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύΕλλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξανπεριπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε «εμπορικές διευθετήσεις» και άφησαν το θέματης οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στοΑιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναικαι για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μιαεπιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα....».
Ο ίδιος αξιωματούχος εμφανίστηκε πριν λίγες ημέρες �εσυνέδριο για την ενέργεια που έγινε στην Αθήνα. Τη φορά αυτή επιχείρησε νααποσαφηνίσει, αν όχι να «διορθώσει», τη θέση που ο ίδιος είχε εκφράσει για τοδικαίωμα της Ελλάδος να ανακηρύξει την ΑΟΖ, ενώ στην παρέμβασή του τόνισε ότιεάν βρεθούν λύσεις στη βάση της ισονομίας όλοι, οι πάντες, όλες οι χώρες τηςπεριοχής και οι πολίτες τους θα κερδίσουν, προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι σεαντίθετη περίπτωση κανείς δεν θα απολαύσει όλα τα οφέλη. Συγκεκριμένα, ο κ.Μόρνινγκσταρ είπε:
«Η συμβουλή μου,όποια αξία και αν έχει, είνα�! � να � �ηρηθούν χαμηλοί τόνοι. Τα εμπλεκόμενα μέρηπρέπει να κοιτάξουν με προσοχή τα συμφέροντά τους, να έρθουν σε επαφή με άλλαμέρη στην περιοχή, να προσπαθήσουν να βρουν λογικές λύσεις ώστε όλοι ναεπωφεληθούν από αυτά τα κομμάτια χρυσού που βρίσκονται στη Μεσόγειο».
Εκτός από αυτά που έγιναν στο συνέδριο και είδαν το φως τηςδημοσιότητας, τα οποία μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει έτσι και αλλιώς, ότι δηλαδήέχουν μηνύματα για την Τουρκία ή και για την Ελλάδα, υπάρχει και ηφημολογούμενη παρέμβαση του κ. Μόρνινγκσταρ, ως αποτέλεσμα της οποίαςαναβλήθ�κε η υπογραφή της τριμερούς συμφωνίας συνεργασίας στον τομέα τηςενέργειας Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ.
Υπάρχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ο κ. Μόρνινγκσταρζήτησε την αναβολή της υπογραφής της συμφωνίας για να μην προκαλέσει η ενέργειααυτή την αντίδραση της Άγκυρας στην Κύπρο και την επιδείνωση των σχέσεων τηςΤουρκίας με το Ισραήλ, σε μια περίοδο που είναι σε ευαίσθητη φάση το ζήτημα τηςΣυρίας και κυρίως του Ιράν. Επίσης, υπάρχουνφήμες σύμφωνα με τις οποίες έγιναν σκέψεις για υπογραφή της τριμερούς συμφωνί�! �ςσε επόμενο χρόνο, όταν η Τουρκία θα εμπλακεί για τα καλά στα μέτωπαΣυρίας-Ιράκ-Ιράν, και δεν θα έχει πρακτικά τη δυνατότητα να ακυρώσει έμπρακτατην εν λόγω συμφωνία. Τέλος, υπάρχουν δημοσιεύματα που συνδέουν την αναβολήτης υπογραφής της τριμερούς συμφωνίας σε ενστάσεις των ΗΠΑ στη συμμετοχή τουρωσικού παράγοντα στον τομέα της εκμετάλλευσης των κυπριακών οικοπέδων, που τησυσχετίζουν με το ρωσικό δάνειο προς την Κύπρο των 2,5 δις.
Εμείς από την πλευρά μας να υπενθυμίσουμε ότι χώρες πουεπιχείρησαν να εκμεταλλευθούν τα πετρελαϊκά τους αποθέμ�τα, όταν δεν κινήθηκανσωστά, βρέθηκαν για δεκαετίες στην κόλαση. Αφού υπενθυμίσουμε ότι το 40% τηςΚύπρου ίσως βρίσκεται στην τουρκική κόλαση για το λόγο αυτό, ότι η Ελλάδα έζησεεπίσης την κόλαση φωτιάς με τις πυρκαγιές του 2007, όταν συζητήθηκε το θέμα τουSouth Stream μετους Ρώσους, να υπογραμμίσουμε ότι καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτό τοτεράστιο ζήτημα, ζώντας ήδη την κόλαση της οικονομικής κρίσης, που ίσως ναπροκλήθηκε, βοηθούντων και των γνωστών 'Ελλήνων' πολιτικών, για να είναι πιο«υπάκουη» η Ε! λλάδ α στα κελεύσματα των ισχυρών.
Άραγε θα γευθούν ηΕλλάδα και Κύπρος την «ευλογία» της εκμετάλλευσης ή θα περνούν από τον έναθάλαμο της κολάσεως στον άλλο, μέχρι να 'διευθετηθεί κατάλληλα' το όλο θέμα;
Κυριακάτικη Δημοκρατία
