Σάββατο 25 Αυγούστου 2012

Ο γυρισμός των παιδιών στο σχολείο και το στρες που βιώνουν

Η επιστροφή των παιδιών στο σχολείο μετά τι καλοκαιρινές διακοπές , η ξεγνοιασιά του παιχνιδιού και η ανεμελιά φεύγουν , έρχονται να πάρουν την θέση τους οι σχολικές  υποχρεώσεις . Η μετάβαση αυτή θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα και ευχάριστα γιατί τα παιδιά αποτελούν και αυτά μέρος  της κοινωνίας μας το οποία δεν μένουν ανέπαφα από όλες τις εξελίξεις . Το στρες επηρεάζει το σύνολο του κύκλου της ανθρώπινης ζωής, μη  εξαιρώντας συνεπώς  τα παιδιά.

Άραγε έχετε αναρωτηθεί πως επηρεάζει το στρες την υγεία των παιδιών , όταν το παιδί έχει μία δυσφορία ένα πόνο πίσω από αυτό μπορεί να ελλοχεύει το στρες και η πίεση που δέχεται από το σχολείο και κατ' επέκταση όλο το πλαίσιο που το περιβάλλει. Λέγοντας στρες εννοούμε σύμφωνα με τον  πιο σύγχρονο ορισμό του όρου που δόθηκε από τον Γ. Χρούσο την κατάσταση απειλής η θεωρούμενης απειλής της ομοιόστασης, η οποία αποκαθίσταται μέσα από ένα σύνθετο πλέγμα συμπεριφερικών και φυσιολογικών ανταποκρίσεων προσαρμογής του οργανισμού. Ενώ Ομοιόσταση είναι η σύνθετη και δυναμική ισορροπία, η οποία συμβάλει στη διατήρηση της ζωής. Τα συστήματα της ομοιόστασης είναι αυτά του φόβου-θυμού, αμοιβής-τιμωρίας,  μεταβολικό, ύπνου, πόνου, ανοσολογικό. Στα ομοιοστατικά  συστήματα συγκαταλέγεται και το σύστημα του στρες1 .
Το στρες που βιώνουν τα παιδιά με το άνοιγμα των σχολείων πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και από τους γονείς και από τους εκπαιδευτικούς . Το σχολείο μπορεί να προκαλέσει άγχος για τα παιδιά , βέβαια πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών, σχετικά με διανοητικές ικανότητες, την κοινωνική-συναισθηματική επάρκεια, την ευαισθησία στο άγχος, μερικά παιδιά μπορούν με επιτυχία να αντιμετωπίσουν αυτή τη νέα δύσκολη κατάσταση (προσαρμογή), ενώ για άλλα παιδιά η έλλειψη επαρκών στρατηγικών συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες2.
Συνήθως τα παιδιά εκφράζουν τα παρακάτω συμπτώματα τα οποία τις περισσότερες φορές οφείλονται στο παιδικό στρες.
Σωματικά συμπτώματα
  
Μειωμένη όρεξη, άλλες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
πονοκέφαλο
Νέες ή επαναλαμβανόμενη ενούρηση
εφιάλτες
διαταραχές ύπνου
τραύλισμα
Στομαχικές διαταραχές ή ασαφής πόνος στο στομάχι
Άλλα σωματικά συμπτώματα χωρίς καμία σωματική ασθένεια

Συναισθηματικά ή συμπεριφορικά συμπτώματα
  
Ανησυχίες
Αδυναμία να χαλαρώσει
Νέες ή επαναλαμβανόμενες φοβίες (φόβος για το σκοτάδι, φόβος της μοναξιάς, φοβούνται τους ξένους)
Απρόθυμο να το αφήσετε από τα μάτια σας
Θυμός
Κλάμα
κλαψούρισμα
Αδυναμία να ελέγξουν τις συγκινήσεις
Επιθετική συμπεριφορά
Πεισματάρικη  συμπεριφορά
Παλινδρόμηση σε συμπεριφορές που είναι χαρακτηριστικές παλαιότερου αναπτυξιακού σταδίου
Απροθυμία να συμμετέχουν σε οικογενειακές δραστηριότητες και στο σχολείο 3
Εν κατακλείδι Θα πρέπει να αναγνωρίζεται ότι και τα παιδιά καλούνται να αντιμετωπίσουν αλλαγές, προκλήσεις και στρεσογόνα γεγονότα, τα οποία εάν δεν αντιμετωπιστούν με επάρκεια οδηγούν στον  ίδιο φαύλο κύκλο του στρες και της κακής υγείας. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν και οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί το στρες που βιώνουν τα παιδιά με την επιστροφή τους στο σχολείο και να κατανοήσουν πως η προσαρμογή θα τους πάρει χρόνο ώστε να μπορέσουν να μπουν στους σχολικούς ρυθμούς αβίαστα και χωρίς πιέσεις .

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς ;
  • Πρέπει να επικοινωνείτε και να υποστηρίζετε την ανάπτυξη της αυτονομίας και της ευελιξίας των παιδιών .
  • Να συζητάτε και να προετοιμάζετε τα παιδιά για την ημέρα του αγιασμού.
  • Μαζί με το παιδί να κάνετε τις σχολικές προετοιμασίες να αγοράσετε σχολικά είδη που είναι απαραίτητα , ετοιμάστε το δωμάτιό του το γραφείο του4.
  • Να κουβεντιάστε τους προβληματισμούς του και να του εξηγήστε πόσο σημαντικό είναι το σχολείο.
  • Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του.
  • Περπατήστε μαζί με το παιδί σας για το σχολείο αν χρειαστεί και θέλει κρατείστε το απ το χέρι.
  • Φτιάξτε μαζί ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα που μέσα σ αυτό θα υπάρχει και χρόνος για διασκέδαση και παιχνίδι .
  • Πολύ σημαντικό μία εβδομάδα πριν την έναρξη των μαθημάτων να αρχίσει το παιδί να πηγαίνει νωρίς για ύπνο 4.
  • Καθημερινή ρουτίνα γευμάτων , έτσι εξοικονομείτε πολύτιμος χρόνος και αποτρέπει από πίεση σε βάθος χρόνου 4.
  • Αν το παιδί σας λέει ότι μισεί το σχολείο και δεν θέλει να πάει ζητήστε του να σας προσδιορίσει τα μέρη που του είναι ευχάριστα (προαύλιο, γυμναστήριο) 4 .
  Αϊβουζίδη Μαρία - Κοινωνική Λειτουργός 

Βιβλιογραφία
1.Chrousos GP, Gold PW. (1992). The concepts of stress system disorders: overview of behavioral and physical homeostasis. JAMA, 267(9):1244-1252.
2.Levine, S. (1983). A psychobiological approach to the ontogeny of coping. In N. Garmezy & M. Rutter (Eds.), Stress coping and development in children (pp. 107- 13 1)New York McGraw Hill.