Της Ζέζας Ζήκου
Από κάθε κατεύθυνση συγκλίνουν οι αφόρητες πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για να αναλάβει διευρυμένο ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους με μαζικές αγορές και βραχυπρόθεσμων κρατικών ομολόγων, αλ�ά και τυπώνοντας χρήμα και λειτουργώντας ως δανειστής τελευταίας προσφυγής (lender of last resort) για την Ευρωζώνη. Ισχυρές εκκλήσεις προέρχονται και από τον «γκουρού» των αγορών Τζορτζ Σόρος. «H ΕΚΤ πρέπει να παρέμβει για να σώσει την Ευρωζώνη», υπογραμμίζοντας πως η τράπεζα πρέπει με κάθε κόστος να αναχαιτίσει την επίθεση στα ομόλογα χωρών της Ευρωζώνης.
Αυτά που πρέπει να γίνουν είναι πολλά και το ρίσκο μεγάλο. Εάν η ΕΚΤ τα καταφέρει, θα αποφευχθεί ενδεχομένως η διάλυση της Ευρωζώνης. Εάν αποτύχει, θα βρεθεί αντιμέτωπη με την άτακτη και καταστροφική �! �ρεο� �οπία όχι μόνο της Ελλάδας. Οι τεράστιες «μαύρες» τρύπες που έχουν προκληθεί σε αρκετές οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ πρέπει να αντιμετωπιστούν εδώ και τώρα.
Γιατί, αν μια κεντρική τράπεζα θεωρεί ορθό –και σωστά– να προσφέρει ανεξάντλητη ρευστότητα, με μηδενικά επιτόκια, προκειμένου να βοηθήσει το πιστωτικό σύστημα να αποφύγει τη χρεοκοπία, τότε πώς είναι δυνατόν να θεωρείται λάθος, έγκλημα, αμαρτία να παρέχεται μια αντίστοιχη διευκόλυνση σε ένα κράτος όταν αντιμετωπίζει ανάλογη απειλή; Πώς είναι δυνατόν τα μεν κράτη, όταν το πιστωτικό σύστημα α�ειλείται με κατάρρευση, να του προσφέρουν δημόσιο χρήμα με μηδενικά επιτόκια, αλλά όταν τα ίδια τα κράτη απειλούνται, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ιταλία ή την Ισπανία, σχεδόν καμιά διευκόλυνση να μην παρέχεται;
Ενας πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, ο σοσιαλιστής Μισέλ Ροκάρ, με άρθρο του στη Monde, έχει επισημάνει: «Οταν οι τράπεζες απειλούνται με πτώχευση –υπαιτίως!– τα κράτη ανοίγουν τις κάνουλες της ρευστότητας και μηδενίζουν τα επιτόκια δανεισμού, για να βοηθήσουν. Οταν λοιπόν τα ίδια τα κράτη βρίσκονται προ α�! �τισ� �οίχων κινδύνων –ακόμη και αν βρίσκονται υπαιτίως στη θέση αυτή, όπως η Ελλάδα– δεν θα έπρεπε να έχουν αντίστοιχη μεταχείριση;
Η πρόταση Ροκάρ είναι να κάνει αυτό ακριβώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Να προσφέρει απεριόριστη ρευστότητα με επιτόκιο 0,01% όχι απευθείας στα κράτη (αφού αυτό απαγορεύεται από το καταστατικό της) αλλά σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που μπορούν με τη σειρά τους να δανείσουν με επιτόκιο 0,02% τα κράτη για να αναχρηματοδοτούν τα παλιά τους χρέη. Ωστε το βάρος των παλιών χρεών να μην παρασύρει σε έ�α σπιράλ θανάτου την ευρωπαϊκή οικονομία. Και να μην επιβαρύνονται με υπερβολικές και υφεσιακές συνταγές λιτότητας οι πολίτες των υπερχρεωμένων χωρών, οι οποίοι θα έπρεπε να δικαιούνται τουλάχιστον τη μεταχείριση που είχαν οι μέτοχοι των υπερχρεωμένων τραπεζών, αντί να βλέπουν τα εισοδήματά τους να περικόπτονται.
Οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν αντλήσει πολλά δισ. από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να αντιμετωπίσουν, κυρίως, τα ρήγματα από τις παρενέργειες της «κρίσης χρέους». Κυρίως, οι τράπεζες της Ιταλίας και της Ισπανίας αντλούν τα ! δισ. για να τα ρίξουν στις αγορές των κρατικών τους ομολόγων, ώστε να αποτρέψουν ένα κραχ παρόμοιο με αυτό της Ελλάδας. Ομως, έτσι στερούν από δάνεια την πραγματική οικονομία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Το αμερικανικό τραπεζικό κραχ του 2008 μεταλλάχθηκε σε εφιαλτική κρίση χρέους με δεινές κοινωνικές επιπτώσεις στην Ευρώπη. Επειτα από την πτώχευση της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, το τραπεζικό σύστημα στην Ευρωζώνη παραμένει ιδιαίτερα ταραγμένο και επικίνδυνα ασταθές.
Πρέπει να εγκαταλειφθεί από την ΕΚΤ κάθε αφορμή για ασκήσεις τευτ�νικής ηθικής που απαιτούν οι Γερμανοί, προκειμένου να αυξηθεί η «δύναμη κρούσης», ώστε να διασωθούν οι υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Είναι βεβαίως και ένας άλλος λόγος που δυσχεραίνει την ΕΚΤ. Κάθε ανάμειξη του Βερολίνου στις αντιρρήσεις της Bundesbank αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα έως και καχυποψία: η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, η παραβίαση της οποίας εκ παραδόσεως αποτελεί έγκλημα καθοσιώσεως για τους Γερμανούς. Διότι, όπως η εκτελεστική εξουσία (υποτίθεται ότι) απαγορεύεται να εμπλέκεται στη λειτουργία και στις αποφάσεις της ! Bundesba nk, έτσι και η νομοθετική εξουσία πρέπει να απέχει από κάθε ανάμειξη στο έργο της κεντρικής τράπεζας.
