Στην τρικυμιώδη σχέση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, οι ρόλοι μοιάζουν να έχουν αντιστραφεί. Υστερα από διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Αμερικανός πρόεδρος ζητούσε εις μάτην τη συνδρομή του κ. Νετανιάχου στην προσέλκυση Εβραίων ψηφοφόρων ενόψει των αμερικανικών εκλογών, σήμερα είναι ο Νετανιάχου που επιθυμεί χείρα βοηθείας από τον ένοικο του Λευκού Οίκου. Με τις εκλογές της 22ας Ιανουαρίου στο Ισραήλ και δεδομένου ότι αν κάτι δυ�αρεστεί όσο τίποτε τους Ισραηλινούς ψηφοφόρους είναι μια τεταμένη σχέση μεταξύ του πρωθυπουργού τους και του Αμερικανού προέδρου, ο κ. Νετανιάχου όφειλε να κάνει τις αναγκαίες κινήσεις στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης.
Καθώς οι ρουκέτες έπεφταν βροχή από τη Λωρίδα της Γάζας, η στιγμή ήταν η πλέον κατάλληλη για τον πρόεδρο Ομπάμα να του «ανταποδώσει». Και όμως, ο Αμερικανός ηγέτης στάθηκε στο πλευρό της ισραηλινής δεξιάς, αποδεχόμενος ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί στις επιθέσεις των Παλαιστινίων ενόπλων και δεν κάλεσε ούτε μια φ�! �ρά τον κ. Νετανιάχου να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, κάτι που παραδοσιακά μεταφράζεται ως πίεση. Εν ολίγοις, ο πρόεδρος Ομπάμα κράτησε την ίδια ακριβώς φιλοϊσραηλινή στάση που είχε κρατήσει ο προκάτοχός του Τζορτζ Μπους στην προηγούμενη σύρραξη στη Γάζα, το 2008. Ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν εκείνος που μιλούσε τακτικά από τα τέλη της περασμένης εβδομάδας στο τηλέφωνο με τον ισλαμιστή πρόεδρο της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Μόρσι, προκειμένου να πείσει τη Χαμάς να αποδεχτεί τους όρους της εκεχειρίας. Εκείνος ήταν που ενέκρινε τη χρηματοδότηση του αντιβαλλιστικού συστήμα�ος «Σιδερένιος Θόλος», που αναχαίτισε εκατοντάδες παλαιστινιακές ρουκέτες.
Σε πλεονεκτική θέση
Εκτιμώντας ότι τηρώντας αυτήν ακριβώς τη στάση ο πρόεδρος Ομπάμα κέρδισε πόντους στα μάτια της ισραηλινής κοινής γνώμης και πλέον βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, έτσι ώστε να μπορεί να ασκεί πιέσεις στον κ. Νετανιάχου για καίρια ζητήματα, από τον οικονομικό αποκλεισμό της Γάζας μέχρι το ιρανικό, αλλά και την αναβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας. «Οι ισορροπίες στις σχέσεις Ομπάμα - Νετανιάχου έχουν αλλάξει ριζικά», σχολιάζει ο πρώην π! ρέσβ�! �ς των ΗΠΑ στο Ισραήλ Μάρτιν Ιντίκ και συγγραφέας του βιβλίου - μελέτης της εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Ομπάμα. «Ο Νετανιάχου πόνταρε στο λάθος άλογο και τώρα η ισραηλινή κοινή γνώμη δείχνει να εκτιμά την υποστήριξη του προέδρου Ομπάμα όσο ποτέ στο παρελθόν», πρόσθεσε ο ίδιος. «Πλέον, λοιπόν, ο Νετανιάχου δεν μπορεί να λέει όχι με την ίδια ευκολία στον πρόεδρο των ΗΠΑ», κατέληξε.
Αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης ξεκαθάριζαν, πάντως, ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να τεθούν συγκεκριμένα αιτήματα στην ισραηλινή πλευρά. Οι ίδιες πηγές ωστόσο, τόνιζαν ότι ο πρόεδρος Ομπάμα είναι αποφασισμένος να επανεκκινήσει την ειρηνευτική διαδικασία σχετικά άμεσα. Αυτό, βέβαια, είναι ευκολότερο στα λόγια παρά στην πράξη, κυρίως λόγω της δραματικής αλλαγής των δεδομένων.
Κατ' αρχάς, η Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας, κερδίζει διαρκώς έδαφος ως εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού, την ώρα που η Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Οχθη μοιάζει να περιθωριοποιείται. Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ, όπως και το Ισραήλ, θεωρούν τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση και ως εκ τούτου δεν συνομιλούν απευθ! είας ! με την ηγεσία της. Παράλληλα, ούτε η ισραηλινή ούτε η παλαιστινιακή πλευρά δείχνουν ιδιαίτερη διάθεση να μετακινηθούν από τις πάγιες θέσεις τους όσον αφορά τα λεγόμενα θεμελιώδη ζητήματα της διένεξης, όπως των συνόρων, του καθεστώτος της Ιερουσαλήμ και των προσφύγων του 1948. Ο δε πρόεδρος Ομπάμα, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει δείξει πρόθυμος να επενδύσει στο πολιτικό κεφάλαιο που προϋποθέτει η επιβολή μιας ειρηνευτικής συνθήκης στους Ισραηλινούς, στους Παλαιστινίους και στους Αραβες.
Τι δείχνει η Ιστορία
Καθώς ο πρόεδρος Ομπάμα ζυγίζει τ�ς επόμενες κινήσεις του, μπορεί να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα από την Ιστορία. Αμερικανοί πρόεδροι έχουν και στο παρελθόν παρέμβει στις ισραηλινές εκλογές, όπως άλλωστε έκανε ο κ. Νετανιάχου που υποστήριξε τον Μιτ Ρόμνεϊ. Τα αποτελέσματα υπήρξαν το ίδιο αποτυχημένα όσο και η επιλογή του Ισραηλινού πρωθυπουργού να στηρίξει ανοιχτά τον υποψήφιο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Το 1995, για παράδειγμα, μετά τη δολοφονία του πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ είχε εκφραστεί υπέρ του Σιμόν Πέρες στην εκλογική του μάχη με αντίπαλο τον κ. Νε! τανι�! �χου, θεωρώντας τον πρώτο συνεχιστή της πολιτικής του Ράμπιν υπέρ της ειρήνης στη Μέση Ανατολή. Ως γνωστόν, όμως, ο κ. Νετανιάχου επικράτησε στις εκλογές του 1996 και ο πρόεδρος Κλίντον έπρεπε τότε να συνεργαστεί με έναν ανταγωνιστικό εταίρο.
Κατά τον πρώην διπλωμάτη και αναλυτή του Woodrow Wilson Internatioinal Center, Ααρον Ντέιβιντ Μίλερ, η σχέση Ομπάμα - Νετανιάχου είναι η πιο δυσλειτουργική των τελευταίων ετών. «Επιδεικνύοντας σύνεση, ωστόσο, ο πρόεδρος Ομπάμα επενδύει σε μετέπειτα επιρροή στο ιρανικό και στο παλαιστινιακό», προσθέτει ο ίδιος. «Αν, τελικά, ο κ. �ετανιάχου κερδίσει τις εκλογές του Ιανουαρίου, τότε θα έχει την ευκαιρία να δώσει μια νέα προοπτική στις σχέσεις Ισραήλ - ΗΠΑ», λέει από την πλευρά του ο πρώην σύμβουλος του προέδρου Ομπάμα για ζητήματα Μέσης Ανατολής Ντένις Ρος. «Γνωρίζουν ότι η Αραβική Ανοιξη άλλαξε το τοπίο της περιοχής και αντιλαμβάνονται πως πρέπει να αντιμετωπίσουν από κοινού νέες προκλήσεις», υπογραμμίζει ο ίδιος. «Και οι δύο ξέρουν καλά ότι οι παράγοντες της εσωτερικής πολιτικής, που έμοιαζαν σημαντικοί πριν από λίγο καιρό, σύντομα δεν θα έχουν τόση σημασία».
