Με αφορμή την Ιταλική κατοχή, αντιπρόσωποι των ελληνικών νησιών συναντήθηκαν στο μοναστήρι του Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο από τις 3 έως τις 5 Ιουνίου του 1912. Στις 4 του ίδιου μήνα, οι αντιπροσωπείες κήρυξαν τη δημιουργία της «Πολιτείας του Αιγαίου» εκφράζοντας έτσι την κοινή τους επιθυμία για ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα και την αποχώρηση των Ιταλών.
Ο Χ. Παμφίλης, δικηγόρ! ος κ� �ι εκπρόσωπος της «Ικαριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητος» βρέθηκε μεταξύ αλληλέγγυων νησιωτών του Αιγαίου σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Τάχθηκε υπέρ του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων στην Ικαρία και πρότεινε την κήρυξη της αυτονομίας των όμορων νησιών. Οι Ικαριώτες, κατόπιν τούτου, ήρθαν σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση μέσω του γιατρού Ιωάννη Μαλαχία.
Ξεκίνησαν άμεσα τις προετοιμασίες για την εκπαίδευση των ανδρών στη μάχη. Ο απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών Κ. Μυριανιθόπουλος Κυπραίος, ηγήθηκε του ένοπλου σώματος τω� Ικαρίων. Στην εξέγερση που ακολούθησε, οι Ικαριώτες κατάφεραν να επανακτήσουν τον έλεγχο εδαφών. Έφτασαν στο χωριό Χρυσόστομος όπου έλαβε χώρα μία αιματηρή μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Ι. Σπανός.
Το τελευταίο προπύργιο των Τούρκων ήταν το διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο. Οι υπερασπιστές του παραδόθηκαν και μαζί με άλλους αιχμαλώτους μεταφέρθηκαν στη Σάμο, από όπου κατευθύνθηκαν στη συνέχεια προς την Έφεσο.
Η ένωση της Ικαρίας με την Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε σε αυτή την ευνοϊκή για τα ελληνικά δεδομένα συγκυρία. Η ελλην�! �κή κ υβέρνηση πρότεινε στους Ικαριώτες να κηρύξουν την ανεξαρτησία του νησιού, παρά το θετικό αποτέλεσμα του ένοπλου αγώνα. Σε ψήφισμα που ακολούθησε σύσσωμος ο Ικαριώτικος λαός έδωσε την έγκρισή του για την ανακήρυξη της «Ελεύθερης Αυτόνομης Πολιτείας».
Την εξουσία της Πολιτείας, ανέλαβε η Διοικητική Επιτροπή. Αποτελούνταν αρχικά από εννέα δημογέροντες οι οποίοι αυξήθηκαν σε δώδεκα, υπό την προεδρία του Ι. Μαλαχία. Καθόρισαν σημαία με χρώμα κυανό και ένα λευκό σταυρό στο κέντρο της.
Ο Φρ. Καρέρ έγραψε τους στίχους του Ύμνου της Πολιτείας και τη �ελοποίησή του ανέλαβε ο Κ. Ψάχος. Η Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας, κατά τον πεντάμηνο βίο της οργάνωσε τον τομέα της Διοίκησης, εξέδωσε γραμματόσημα και εφημερίδα.
Προχώρησε στη σύσταση σωμάτων ακτοφυλακής και χωροφυλακής. Αποφάσισε τη λειτουργία δικαστηρίων, ταχυδρομείου και τελωνείου.
Στην αρχή του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου μία ομάδα Ικαριωτών υπό τις διαταγές του Α. Βλαχόπουλου αποπειράθηκε να καταλάβει το νησί με δυνάμεις που αποβίβασε από το αντιτορπιλικό «Θύελλα».
Στις 4 Νοεμβρίου 1912, με επίσημη τελετή που έγινε στον Εύδηλο η Ικ�! �ρία ενώθηκε τελικά με την Ελλάδα. Η προσχώρηση του ακριτικού νησιού αναγνωρίστηκε και διεθνώς από τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπογράφηκε το 1913.
