του Τάκη ΜίχαΚαλοί θεσμοί, ανοιχτός ανταγωνισμός, καλή παιδεία , έλλειψη διαφθοράς, κοινωνική εμπιστοσύνη, έλλειψη φοροδιαφυγής -ιδού οι βασικές προϋποθέσεις της οικονομικής ανάπτυξης σύμφωνα με την "ευπρεπή» άποψη που εκφράζουν μεταξύ άλλων η "Καθημερινή", οι Financial Times" , o κ.Στουρνάρας, ο κ.Σοιμπλε κλπ. Αυτές οι προϋποθέσεις μας φαίνονται τόσο αυτονόητες ώστε αν τις αμφισβητούσε κανείς θα θεωρείτο περίπου τρελός.
Ποιός αλήθεια θα υποστήριζε ότι η διαφθορά δεν βλάπτει την ανάπτυξη; Η ότι η φοροδιαφυγή ίσως να την βοηθάει; Όμως όπως έχουν υποστηρίξει γενε�ς διανοητών –από τον Μάρξ μέχρι τον Τσόμσκι-το «αυτονόητο» είναι ορισμένες φορές ο μεγαλύτερος εχθρός της επιστημονικής αλήθειας. Δεν είναι άραγε αυτονόητο ότι ο ήλιος «ανατέλλει» και «δύει»; Δεν είναι επίσης αυτονόητο ότι όταν πετάμε ένα αντικείμενο αυτό πάει «πάνω» ή «κάτω»; Δεν είναι επίσης κάτι παραπάνω από αυτονόητο ότι οι ήχοι «ρ» και «λ» είναι διαφορετικοί;
Όλα αυτά είναι «αυτονόητα» όμως δεν έχουν σχέση με την επιστημονική αλήθεια. Οι έννοιες «ανατέλλω» και «δύω»(σχετικά με τον ήλιο), ή «άνω» και «κάτω» δεν έχουν καμία σχέση με την εικόν�! � του κόσμου πού πηγάζει από την σύγχρονη φυσική θεωρία. Όσο δε για την διάκριση μεταξύ «ρ» και «λ» αυτή δεν έχει καμία φωνητική αξία σε ορισμένες γλώσσες (Ιαπωνικά,Ταιλανδικά κ.α)
Με άλλα λοιπόν λόγια προτού δεχθούμε τις προαναφερθείσες «αλήθειες» για την οικονομική ανάπτυξη δεν θα πρέπει να αρκεσθούμε στο «αυτονόητο» αλλά να τις υποβάλλουμε στην δοκιμασία της επιστημονικής τεκμηρίωσης. Μόνο αν περάσουν αυτό το τεστ χρήζονται «αληθινές». Και εδώ λοιπόν τα πράγματα είναι κάπως προβληματικά.
Ζώντας στην ΝΑ Ασία και μελετώντας τις οικονομίες των δ�αφόρων χωρών εδώ είναι προφανές ότι (με εξαίρεση την Σιγκαπούρη και σε κάποιο βαθμό την Ταϊγιουάν) σε όλες τις άλλες χώρες αυτές οι προϋποθέσεις δεν ισχύουν. Με άλλα λόγια: στο πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο μέρος της οικουμένης, την ΝΑ Ασία, οι προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης απουσιάζουν!
Ανταγωνισμός; H οικονομία της Κίνας κυριαρχείται από τεράστιες δημόσιες επιχειρήσεις που κατευθύνουν το παιχνίδι. Έλλειψη διαφθοράς; Εδω γελάμε όλοι μαζί! Το «tea money"(ντόπιο «φακελάκι») είναι το κυρίαρχο στοιχείο της οικονομικής ζωής σε όλη την περιοχή(με τις! εξαι! ρέσεις που προανέφερα). Θεσμοί; Αν έπαιρνα σαν δεδομένο ότι οι οδηγοί εδώ υπακούουν τον θεσμό ότι «κόκκινο σημαίνει στοπ» κάθε φορά πού οδηγώ το μηχανάκι μου θα είχα προ πολλού εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Καλή παιδεία; Σε χώρες όπως η Ταϊλάνδη η παιδεία είναι ακριβώς τόσο άθλια όπως στην Ελλάδα («παπαγαλία» κλπ)-όμως σε αντίθεση με την Ελλάδα κάθε έτος οι ρυθμοί ανάπτυξης υπερβαίνουν το 5% .Φοροδιαφυγή; Πηγαίνετε στα φαγάδικα στο Ανόι την Πνομ Πενχ στην Μπανγκόκ κ.α και ζητήστε απόδειξη. Θα διερωτώνται τι είναι το παράξενο έδεσμα το οποίο ζητάτε και δεν έχου�! Κοινωνική εμπστοσύνη; Μηδέν, αν δεν ανήκεις στην οικογένεια.
Όλα τα προαναφερθέντα δεν σημαίνουν ότι δεν πρέπει κανείς να πιστεύει τους αναπτυξιακούς μύθους. Όπως υποστηρίζουν μεταξύ άλλων και οι Leo Strauss και Richard Rorty υπάρχουν πολλοί μύθοι στους οποίους είναι «χρήσιμο» να πιστεύουμε: π.χ. ότι ο έρωτας διαρκεί για πάντα, ότι υπάρχει «ελεύθερη βούληση», ότι έχουμε «συνείδηση», ότι κάθε χρόνο ο Αϊ Βασίλης θα μας φέρει δώρα κλπ. Είναι χρήσιμοι μύθοι γιατί ομορφαίνουν την ζωή μας και διευκολύνουν την συμβίωση μας. Αλλά προς Θεού ας μην ισχυρισθεί κα�! �είς �! �τι πρόκειται για «επιστημονικές αλήθειες»!!
