Photo: Emmett John/Flickr
1 εικόνα
Αθώα μου νεκροταφεία.
τα άνθη κελαηδούν και τα πουλιά ανθίζουν.
Ηλ. Τσέχος, Νόμοι Αφιερώσεων
Όπλο χαρακτηρίζεται κάθε μηχανικό μέσο (που διαπερνά, κόβει ή εκρήγνυται) όπως και κάθε αντικείμενο με το οποίο θα μπορούσε κανείς να τραυματίσει ή να σκοτώσει κάποιον.
Από την εξαίρεση της απαγόρευσης της άσκοπης οπλοφορίας στην Αρχαία Αθήνα κατά τα Παναθήναια μέχρι τη σημερινή ιδιωτική αστυνομία που οπλοφορεί, από τον αξιωματικό ο οποίος κάνει χρήση του υπηρεσιακού περιστρόφου για να σκοτώσει τη σύζυγό του μέχρι τον κυνηγό που εξ αμελείας τραυματίζει με την καραμπίνα του έναν άλλο κυνηγό, από τις «μπαλωθιές» μέχρι τη λειτουργία σκοπευτηρίων, το όπλο έχει μπει για καλά στη ζωή μας.
Η τρομοκρατία ή οι κοινωνικές εντάσεις έχουν οδηγήσει πολλές φορές το νομοθέτη στην αναζήτηση τρόπων περιορισμού στην κατοχή και χρήση όπλων με το επιχείρημα της προσβολής της δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας αλλά μάλλον κάτι τέτοια διαβήματα δεν τελεσφορούν.
Η χρήση του όπλου σε οποιοδήποτε έγκλημα θεωρείται επιβαρυντική περίσταση κι επισύρει μεγαλύτερη ποινή, ενώ τιμωρείται και η κατασκευή και προμήθεια όπλων.
Στις ΗΠΑ υπάρχει μία παράδοση στην ιδιωτική κατοχή όπλων (οφειλόμενη ίσως στις ανάγκες επιβίωσης των πρώτων εποίκων που κατέλαβαν την «άγρια Δύση») η οποία σιγά – σιγά όμως κατέληξε σε κοινωνικό πρόβλημα καθώς η οπλοφορία θεωρείται ο καλύτερος τρόπος αυτοπροστασίας (self-protection) από το έγκλημα. Πολλοί μάλιστα οι οποίοι ανήκουν στις υψηλές ομάδες κινδύνου για να πέσουν θύματα, εκπαιδεύονται στη χρήση όπλων.
Ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι έτσι μειώνεται δραστικά η εγκληματικότητα παραγνωρίζοντας ίσως τις ευκαιρίες διάπραξης εγκλήματος που παρέχει η κατοχή ενός όπλου (έχει υπολογιστεί ότι στις ΗΠΑ εισάγονται κάθε χρόνο χιλιάδες αυτόματες καραμπίνες για ατομική χρήση).
Τα «υποψήφια θύματα» χρησιμοποιούν όπλα σε ένα εκατομμύριο περιπτώσεις ετησίως σκοτώνοντας χιλιάδες «επιτιθέμενους δράστες» και τραυματίζοντας πολύ περισσότερους από την αμερικάνικη αστυνομία.
Βέβαια πολλές φορές τα όρια άμυνας/επίθεσης είναι δυσδιάκριτα αλλά είναι προφανές ότι η οπλοκατοχή παρέχει αίσθημα ασφάλειας στο μοναχικό, μητροπολιτικό άνθρωπο.
Οι παρανόμως οπλοφορούντες στις ΗΠΑ υπολογίζονται σε δεκάδες εκατομμύρια και η χρήση γίνεται συνήθως τα Σαββατοκύριακα.
Οι Federal Control Gun Acts απαγορεύουν την πώληση όπλων σε ανήλικους, τοξικομανείς κλπ., οι πωλητές κρατούν τα ονόματα των αγοραστών ή και ερευνούν το παρελθόν τους (αν δηλαδή έχουν καταδικαστεί για βίαιες πράξεις) και γενικότερα λαμβάνονται μέτρα μη-γενίκευσης. Δεν έχει όμως παρατηρηθεί ιδιαίτερη διαφοροποίηση της εγκληματικότητας σε Πολιτείες όπου γίνεται αυστηρός έλεγχος σε σχέση με Πολιτείες όπου υπάρχει ελαστικότητα.
Από ψυχολογική άποψη το όπλο συμβολίζει όχι μόνο την ασφάλεια ή τη δύναμη, αλλά και την εξουσία, την επιβολή, τον έλεγχο. Ο πολίτης που οπλοφορεί θέτει συχνά τον εαυτό του ή υπεράνω του νόμου ή στη θέση του αστυνόμου και μετατρέπει το φόβο για θυματοποίηση σε έγκλημα λόγω «προληπτικής νόμιμης άμυνας» (συχνά «φαντασιακής»).
Από την άλλη μεριά το όπλο παραμένει το βασικό εργαλείο δουλειάς για τους επαγγελματίες εγκληματίες, το σύμβολο της μαγκιάς για όσους θεωρούν τον αντρισμό και τον τσαμπουκά ως αξίες, το μέσο επιβολής ή απειλής επιβολής της νόμιμης και παράνομης βίας (ή της δικαιοσύνης της κατα-στολής).
Σε τελική ανάλυση το όπλο δεν είναι προέκταση του χεριού αλλά προέκταση της ψυχής σ' έναν κόσμο όπου ο ειρηνικός διακανονισμός εκλαμβάνεται ως ήττα, ενώ η επιθετικότητα των σχέσεων, των λέξεων, των κινήσεων και των εικόνων ως σύγχρονο μοντέλο επιβίωσης (οικονομικής, κοινωνικής ή και πολιτικής).
*Ο Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής εγκληματολογίας και βουλευτής της ΔΗΜΑΡ.
