Δευτέρα 7 Ιανουαρίου 2013

Άννα Καρένινα, η τελευταία βερσιόν

Κάθε Ιανουάριο αποφασίζω να σημειώνω κάπου τις ταινίες που βλέπω, ύστερα το ξεχνάω. Αν το κάνω θα μπορώ το Δεκέμβριο να βρω την καλύτερη για τον απολογισμό που κάνει το Protagon. Θέλει σύστημα και διάθεση.

Σίγουρα έχω όρεξη να γράψω για την Άννα Καρένινα που είδαμε χτες οικογενειακώς σε ένα κατάμεστο Ιντεάλ. Με το που ξεκίνησε το έργο, ανοίγοντας μια ζωγραφισμένη αυλαία σα να μας προειδοποιούσε ότι θα δούμε θέατρο, ή ότι θα παίξουμε με θεατρικά σήματα, συντονίστηκα με κάθε του στιγμή, πράγμα που δεν φανταζόμουν ότι θα γινόταν τόσο εύκολα, κυρίως επειδή είχα διαβάσει πέρσι το βιβλίο ξανά, σε καινούργια μετάφραση και πάντα ξέρεις ότι οι ταινίες συρρικνώνουν τα βιβλία έστω κι αν τα πλουτίζουν με εικόνες.

Ήταν όμως καταπληκτικό  το εύρημα με τα σκηνικά που έμπαιναν και έβγαιναν, τις πόρτες που άνοιγαν σε μέρη μακρινά ή στο ύπαιθρο, με τους ήρωες που έτρεχαν κάτω από τη σκηνή, ανάμεσα σε τροχαλίες και ξύλινα στηρίγματα ή πίσω από τις κουίντες, στις εγκαταστάσεις του θεάτρου. Όπου θέατρο ήταν η ίδια η κοινωνία στην οποία ζούσε η Άννα Καρένινα, τα σύμβολα και οι κανόνες της που έπρεπε να την τσακίσουν, το κοινό που την παρακολουθούσε και αποφάσιζε, παρόν ή απόν, τι θα γινόταν μέχρι μέσα στην ψυχή της. 

Η Κίρα Νάιτλι μου αρέσει πολύ, αλλά ως Άννα Καρένινα νομίζω ήταν στα όρια της αξιοπρεπούς εμφάνισης. Είναι γυναίκα του καιρού μας, ελεύθερη, δεν μπορούσε να βγάλει την ενοχή μιας ρωσίδας αρχόντισσας του 19ου αιώνα που ενυπάρχει κάτω από την τόλμη και κάτω από ό,τι η ίδια θεωρεί τρέλα ή μοίρα. Υπήρχαν στιγμές που δεν έπειθε, άλλες που τα κατάφερνε. Ο Βρόνσκι αν και στην αφίσα φαίνεται πολύ ξανθός για τέτοιο πάθος, στην οθόνη το είχε το πάθος διαψεύδοντας συγκλονιστικά το κλισέ του ψυχρού λευκού γαλανομάτη. Ο ψυχρός ήταν ο Λέβιν με την αφοσίωση του στη γη ως άλ�ερ έγκο του Τολστόι, να προβληματίζεται φιλοσοφικά για την αρετή και την κακία. Αλλά και στο βιβλίο έχει την πολυτέλεια της απόστασης από τα πάθη που βασανίζουν τους άλλους ήρωες. Ευτυχώς που ερωτεύεται. Αλλά παρά τον έρωτα και παρά το καθήκον που επιτελεί απέναντι στον άρρωστο αδερφό του, αισθάνεσαι πως η φιλοσοφική του στάση τον προστατεύει περισσότερο από τους παρορμητικούς πρωταγωνιστές. διαβάζω την Άννα Καρένινα στο τέλος με πιάνει αγανάκτηση για τη σκηνή της αυτοκτονίας.  Βέβαια είναι η εμβληματική σκηνή, η σφραγίδα της ενοχής κατά κάποιο τρό! πο στην οποία πιστεύει και ο Τολστόι.

Είχα διαβάσει στην εισαγωγή της νέας μετάφρασης ότι η αρχική ιδέα του ήταν να γράψει την ιστορία μιας ανήθικης γυναίκας. Στο δρόμο η ηρωίδα του ξέφυγε. Κατά κάποιο τρόπο πέφτοντας στις γραμμές του τραίνου (το οποίο τραίνο μισούσε σαν γνήσιος προσηλωμένος στη γη συντηρητικός που ήταν) ξέφυγε και από τον πλάστη της η Άννα Καρένινα.